Sommige gebeurtenissen kunnen zo schokkend zijn dat zij een enorme aanslag doen op ons vermogen tot normale en flexibele aanpassing, onze veerkracht. We spreken van schokkende gebeurtenissen wanneer deze gebeurtenissen gepaard gaan met een intens gevoel van machteloosheid (je bent dan als het ware 'bevroren' omdat je niet kunt vluchten of jezelf kunt verweren) en een acute ontwrichting van het dagelijkse leven. Ook kunnen meerdere gebeurtenissen, die op zichzelf minder schokkend of ingrijpend zijn, of langdurige stressvolle omstandigheden tot een intens gevoel van machteloosheid en angst leiden. Helaas zijn er de afgelopen maanden ook steeds meer mensen die vanwege het Corona-virus deze machteloosheid en angst aan den lijve ondervinden doordat ze ziek zijn (geweest), dit bij hun naasten zien of er - als zorgprofessional - dagelijks mee geconfronteerd worden.
Belangrijk bij deze omschrijvingen is in ieder geval steeds dat iemands beleving van de gebeurtenis centraal staat. Waar het voor de een om een ingrijpende gebeurtenis gaat, is een ander diep geschokt. Niet iedereen ontwikkeld blijvende klachten na een schokkende gebeurtenis.
Traumatische ervaringen
Wanneer iemand in zijn of haar reacties op een schokkende gebeurtenis blijft steken in de intense machteloosheid en vaak bijbehorende gevoelens van angst, woede, schuld, afschuw of eenzaamheid, spreken we van een psychotrauma of een traumatische ervaring. Iemand is dan niet meer in staat die ervaring te verwerken. Als (veelal onbewust) de herinnering aan de schokkende gebeurtenis opgeroepen wordt (getriggered heet dat), dan worden de gevoelens (bijvoorbeeld de machteloosheid en angst) van destijds opnieuw in alle hevigheid ervaren. Er is dan sprake van een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) of een daaraan verwante verwerkingsstoornis.
Er is geen duidelijke scheidslijn aan te geven tussen een schokkende gebeurtenis en een psychisch trauma. Het is evenmin mogelijk om duidelijk te voorspellen welke gebeurtenis alleen maar schokkend is en welke tot een traumatische reactie leidt. Soms reageert iemand in eerste instantie alleen maar geschokt, maar raakt men later alsnog getraumatiseerd wanneer men zich achteraf realiseert wat er werkelijk had kunnen gebeuren. Soms ontwikkeld iemand zelfs traumatische klachten voor een gebeurtenis die nog niet heeft plaatsgevonden, maar die zou kunnen gebeuren.
Enkelvoudig, meervoudig of complex
Hierboven gaat het voornamelijk over een op zichzelf staande schokkende ervaring welke tot PTSS kan leiden. We hebben het dan over een enkelvoudig trauma. Deze is gewoonlijk binnen redelijk korte tijd met succes te behandelen. Lastiger wordt het wanneer er sprake is van meerdere nare ervaringen gedurende langere tijd. We spreken dan van een meervoudig trauma. Dit staat voor chronische, zich herhalende nare gebeurtenissen, zoals herhaaldelijk seksueel misbruik, veelvuldige pesterijen of steeds niet geloofd worden. Wanneer de klachten zich voordoen in meerdere leefdomeinen zoals in het gezin, werk, relaties en zelfzorg dan is er veelal sprake van complex trauma (ook wel complexe PTSS genoemd) als gevolg van een enkel- of meervoudig trauma. Ook vroegkinderlijke traumatisering kan leiden tot complex trauma.
Het komt overigens nog vaak voor dat een trauma niet herkend wordt, ook niet wanneer er al professionele hulp is ingezet. Dat is deels te verklaren door de, soms moeilijk te duiden en te herleiden symptomen, maar ook doordat er nog onvoldoende aandacht voor is binnen de hulpverlening. Dit kan dan leiden tot te lange behandelingen of behandelingen die beperkt of zelfs geheel niet werken. Het is daarom echt belangrijk om eerst het trauma zo goed mogelijk aan te pakken.
Er is veelal sprake van trauma wanneer je langer dan een maand last hebt van angst, herbeleving, vermijding, spanning en verhoogde waakzaamheid. Onderstaande symptomen komen vaak voor bij trauma en chronische stress, op den duur vaak zonder dat je nog precies weet dat dit samenhangt met de oorspronkelijke ervaring(en). Hoe vroeger in je ontwikkeling de schokkende ervaring(en) hebben plaatsgevonden, hoe lastiger de symptomen te duiden zijn. Het kan zelfs zo zijn dat ze in het geheel niet meer opvallen en worden toegeschreven aan 'zo ben ik nu eenmaal'. Vanzelfsprekend zijn er nog andere symptomen en komen ook niet alle symptomen bij iedereen voor.
Angst
Herbeleving
Vermijding
Spanning en verhoogde waakzaamheid
Lichamelijke symptomen en reacties
Kenmerkende symptomen voor vroegkinderlijk trauma / complexe PTSS
Wanneer er sprake is van trauma kun je gemakkelijk getriggerd worden. Soms is een trigger heel duidelijk, bijvoorbeeld de associatie met autorijden in de situatie nu roept, zonder dat je dit wil, beelden en de gevoelsreactie op aan het auto-ongeluk (situatie toen). Het voelt als het ware alsof je opnieuw het auto-ongeluk beleeft, waardoor het erg lastig wordt om vol vertrouwen auto te gaan rijden. Waarschijnlijk zul je het autorijden ook gaan vermijden (disfunctioneel gedrag).
Vaker nog is het bij traumatisering niet eens heel duidelijk waardoor je getriggerd wordt en is er ineens een naar en ongemakkelijk gevoel bij een ogenschijnlijk neutrale situatie. Het is daarom belangrijk om het trauma te gaan herkennen en verwerken. Daardoor is het (weer) mogelijk om in een situatie nu een gevoelsreactie van nu te hebben waardoor je op een passende, functionele manier zult kunnen reageren.
Soms maken mensen zeer ingrijpende gebeurtenissen mee, zoals:
De mogelijkheid ontstaat dat je deze traumatische gebeurtenis niet goed kan verwerken en PTSS ontwikkelt. Door middel van de onderstaande zelftest kun je zelf een eerste inschatting maken of PTSS bij jou van toepassing is. Deze test geeft overigens een minder goed beeld van de aanwezigheid van vroegkinderlijke traumatisering of hechtingsproblematiek. Mocht je vermoeden dat hiervan sprake is, neem dan contact met ons op voor meer informatie.
Heb je ooit in jouw leven soortgelijke dingen meegemaakt en is dat langer dan 4 weken geleden? Vul dan de volgende vragen in. Bekijk de onderstaande reacties die soms ontstaan na een traumatische gebeurtenis. Deze vragenlijst gaat over jouw persoonlijke reactie op de traumatische gebeurtenis die je hebt meegemaakt. Geef aan of je tenminste 2 maal in de afgelopen week het volgende heeft ondervonden:
01. Verontrustende gedachten of herinneringen aan de gebeurtenis die in je hoofd opkomen tegen je wil in
02. Verontrustende dromen over de gebeurtenis
03. Je gedragen of voelen alsof de gebeurtenis opnieuw plaatsvindt
04. Van streek raken door dingen die je aan de gebeurtenis herinneren
05. Lichamelijke reacties (zoals snelle hartslag, steen in de maag, zweten, duizeligheid) wanneer je wordt herinnerd aan de gebeurtenis
06. Moeilijk in slaap kunnen komen of te vroeg wakker worden
07. Geïrriteerdheid of woedeaanvallen
08. Moeite hebben met concentreren
09. Verhoogd bewustzijn van mogelijke gevaren voor jezelf en anderen
10. Gespannen zijn of schrikken van iets onverwachts
Dat waren de vragen. Heb je op deze vragenlijst 6 of meer keer het antwoord Ja gegeven, dan is het goed mogelijk dat je last hebt van een posttraumatische stress stoornis (PTSS). Het is dan raadzaam om hulp in te schakelen en nader te onderzoeken wat er speelt en welke behandeling zinvol kan zijn. Wil je dit door ons laten doen? Neem dan gerust contact met ons op.
Kenmerkend voor ons mensen is dat we onze aangeboren kracht inzetten om dat wat er in ons dagelijks leven gebeurt te verwerken en te integreren in wat we al kennen over onszelf, de mensen om ons heen en de wereld. Hoe moeilijk dit soms ook is en hoeveel tijd het soms ook kost, dit lukt ons gewoonlijk. Door (nare) ervaringen leren we in ieder geval telkens bij, of we ons daarvan nu bewust zijn of niet.
Een ervaring die te overweldigend is voor ons vermogen tot verwerking leidt er echter toe dat deze zich vastzet in ons lichaam en veelal een (flinke) belemmering vormt in ons dagelijks leven. Vroeg of laat geeft dit 'vastzitten' allerlei symptomen die vaak niet eens meer goed te herkennen zijn als behorend bij de overweldigende, traumatiserende ervaring. Het is dan belangrijk om hulp te zoeken bij een professional die beschikt over technieken voor traumaverwerking. Bij de TraumaPsycholoog werken wij voornamelijk met onderstaande beproefde methoden - die elkaar aanvullen en versterken - voor zowel behandeling als stabilisatie.
Sessies:
Vergoeding van de kosten:
In de behandeling wordt gebruik gemaakt van effectieve, evidence-based interventies. Desondanks worden de sessies niet vergoed door de zorgverzekeraar doordat ik alleen ben aangesloten bij het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) en geen BIG-registratie heb. Een verwijzing van de huisarts is daarom ook niet nodig. Mocht je met de behandeling starten is het overigens wel raadzaam de huisarts hiervan op de hoogte te brengen.
Mogelijk is je werkgever bereid (een deel van) de kosten te vergoeden of kun je hiervoor een persoonlijk budget gebruiken ten bate van je inzetbaarheid. Vaak is een werkgever bereid hier in mee te denken. Indien je traumabehandeling nodig hebt in het kader van je ziekmelding voor het werk, is het zinvol dit ook met de bedrijfsarts te bespreken. Deze kan je werkgever hierover een passend advies geven.
Indien van toepassing zijn de kosten voor een behandeling eventueel als letselschade te verhalen op de verzekering van de tegenpartij. Indien je een uitkering ontvangt kun je navraag doen bij je contactpersoon over de mogelijkheden.
Indien je nergens voor een vergoeding in aanmerking komt dan kun je de gemaakte zorgkosten opgeven aan de belastingdienst.
Wanneer je slachtoffer bent van een geweldsmisdrijf dan kom je mogelijk in aanmerking voor een geldbedrag uit het Schadefonds Geweldsmisdrijven.
Met een omweg via de sector techniek heb ik 15 jaar geleden besloten om werk te maken van mijn nieuwsgierigheid voor het 'waarom mensen doen zoals ze doen'. Sinds 2014 heb ik een eigen praktijk waar ik zowel traumabehandeling aanbied als arbeidsgerelateerde psychische begeleiding. Momenteel werk ik, naast mijn eigen praktijk, als psycholoog bij een centrum voor dagbehandeling van complexe PTSS in de specialistische GGZ. Daarvoor heb ik 1,5 jaar gewerkt in een kliniek voor korte, intensieve behandeling van complexe PTSS. Tenslotte ben ik ruim 25 jaar verbonden aan het Tibettaans Boeddhisme.
In de behandeling hecht ik grote waarde aan samenwerking, gelijkwaardigheid, vertrouwen geven, integriteit, humor, rust en geduld. Dit sluit overigens niet uit dat ik ook duidelijk, directief, begrenzend en confronterend kan zijn. Een behandeling is immers niet altijd alleen fijn; er mag ook resultaat verwacht worden. Om dat zo goed mogelijk te borgen investeer ik doorlopend in mijn persoonlijke en professionele ontwikkeling door zelfstudie, nascholing, reflectie en bezinning. Dit houdt ook in dat wanneer blijkt dat je bij een andere professional betere resultaten kunt halen, we dit eerlijk zullen bespreken.
AGB: 94-017309
NIP: 00217851
